Ἐλληνα, γιατί φεύγεις;

Κρίση. Ανεργία. Θύμος. Απογοήτευση. Μετανάστευση.

Λονδίνο

4 στους 10 Έλληνες, ηλικίας 25-35, δηλώνουν έτοιμοι να φύγουν απο την Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat.

Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική εταιρία, τον Μαΐο του 2013, η ανεργία έφτασε στο 27,6% . 1,381,088 είναι οι άνεργοι.

Για τις ηλικίες μεταξύ 15-24, η ανεργία άγγιξε το 64,9%, ενώ οι ηλικίες μεταξύ 25-34 το 37,7%.

Κάθε χρόνο τα ποσοστά αυξάνονται. Η απογοήτευση μεγαλώνει και ο θυμός επίσης.

Κάθε χρόνο αυξάνονται επίσης, οι άνθρωποι που φεύγουν από την Ελλάδα.



Το e-lifenews, συνάντησε 4 νέους μετανάστες.

Η Εύα, μετανάστρια στο Γιορκσαϊρ.

Η Άννα, μετανάστρια στη Μόσχα.

Η Λάμα, μετανάστρια στο Λονδίνο.

Ο Ιωσήφ, μετανάστης στη Στοκχόλμη.

Μας μίλησαν για τους λόγους που έφυγαν, πώς είναι η ζωή στο εξωτερικό, πώς βλέπουν τις εξελίξεις στην Ελλάδα;
Κυρίως, θέλουν να επιστρέψουν στην Ελλάδα;

•  Ποίος είναι ο λόγος που έφυγες από την Ελλάδα; 

Εύα Ήθελα πάντα να ζήσω στο εξωτερικό γιατί με ενδιέφερε να γνωρίσω άλλες κουλτούρες,να μάθω καλύτερα τις ξένες γλώσσες που μάθαινα στην Ελλάδα, να κάνω φίλους από άλλες χώρες και γενικά να διευρύνω τους ορίζοντες μου. Δεν θα έλεγα λοιπόν ότι ήταν κάτι το πολύ συγκεκριμένο αυτό που με οδήγησε στο εξωτερικό μάλλον είναι στοιχείο του χαρακτήρα μου.

Άννα Οι σπουδές ήταν η βασική αιτία να ξενιτευτω. Μετά από ένα ιδιωτικό αγγλόφωνο σχολείο η πιθανότητα να μπω σε ελληνικό πανεπιστήμιο ήταν πολύ μικρή αν όχι αδύνατη. Άλλα και εδώ που τα λέμε, με τόσες απεργίες ποίος ξέρει πότε θα έπαιρνα πτυχίο. Ήθελα ιατρική, όπου από μόνη της η σχολή θέλει πολλά χρόνια. Φαντάσου λοιπόν. Ε, και έτσι η λύση ήταν να φύγω.

Λάμα  Έφυγα από την Ελλάδα πριν από δύο χρόνια για να συνεχίσω τις σπουδές μου. το μεταπτυχιακό μου έγινε στο Goldsmiths University of London  στα major digital media. Όταν τελείωσα τις σπουδές αποφάσισα να μείνω στο Λονδίνο καθώς με την οικονομική κρίση ήξερα ότι δε θα βρω δουλειά.

Στοκχόλμη

Ιωσήφ  Έφυγα από την Ελλάδα λόγω ανεργίας. Εγώ δούλευα από πολύ μικρός καθώς στήριζα ολόκληρη την οικογένεια μου μετά τον ξαφνικό θάνατο του μπαμπά μου στα 17 μου. Ήμουν αντιπρόσωπος πωλήσεων σε μία εταιρία, και μπορώ να πω ότι ήμουν πολύ καλός, ωστόσο μετά τη στρατιωτική μου θητεία, η εταιρία έκλεισε το τμήμα πωλήσεων. Άνεργος λοιπόν έψαχνα δουλείες πέρασα από πάρα πολλές συνεντεύξεις άλλα λόγω κρίσης δεν έπαιρνα τη δουλειά εν τέλει. Όπως καταλαβαίνεις αυτό με σκότωνε κάθε μέρα. Ήμουν κλεισμένος κάθε μέρα σπίτι μη μπορώντας να προσφέρω τίποτα. Ένιωθα άχρηστος. Πολύ χάλια. Έτυχε, ο κολλητός μου φίλος να φύγει για Σουηδία... Ε, όταν άνοιξε θέση εργασίας, μου τηλεφώνησε... Χωρίς δεύτερη σκέψη έφυγα.... Έφυγα από την ανεργία, όχι μόνο από την Ελλάδα.

• τι σπουδές έχεις κάνει;; Εργάζεσαι τώρα στο εξωτερικό;

Εύα  Οι πρώτες μου σπουδές ήταν στον τομέα των μέσων μαζικής ενημέρωσης και επικοινωνίας. Έπειτα συνέχισα στο εξωτερικό, στην διαδικτυακή επικοινωνία και έκανα ένα δεύτερο μάστερ στην διεθνή πολιτική οικονομία. Αυτή τη στιγμή δουλεύω σε μία εταιρία στον τομέα της διαδικτυακής επικοινωνίας και social media marketing.

Γιορκσαϊρ

Άννα Ε, έκανα αυτό που ήθελα. Σπούδασα Ιατρός. Τελείωσα το 2012 και και τώρα κάνω ειδικότητα , παράλληλα δουλεύω για να βγάζω κάποια χρήματα, γιατί εδώ στη Ρωσία αντίθετα με την Ελλάδα, όταν κάνεις την ειδικότητα σου, δεν πληρώνεσαι.                                   

Λάμα  Στην Ελλάδα πήρα τα πρώτα δύο πτυχία μου στο Management Enterpreneurship και marketing. Στο Λονδίνο, έκανα το μεταπτυχιακό μου , όπως ανέφερα και πριν. Τώρα δουλεύω στο Careers Group, University of London King's College London και η θέση μου είναι Commercial Services Officers.

Ιωσήφ Εργάζομαι ναι, Καμία σχέση βεβαία με τις σπουδές μου, Οδηγός είμαι διανομές κάνω. Έχω σπουδάσει Θεολόγος και  στο τμήμα πληροφορικής του Ελληνικού Ανοιχτού Πανεπιστήμιου.

• Πόσο δύσκολο είναι να αφήνεις την Ελλάδα, το σπίτι σου, την οικογένεια σου, τους φίλους σου για μία νέα ζωή 

Εύα   Σίγουρα κάποιες σου λείπει και η χώρα σου και κάποιοι δικοί σου άνθρωποι αλλά γενικά η ζωή στο εξωτερικό σε ανταμείβει με νέες φιλίες και γενικά καινούργιες εμπειρίες. Δεν θα έλεγα ότι ήταν δύσκολο μιας και το ήθελα πολύ να σπουδάσω και να εργαστώ στο εξωτερικό. Άλλωστε πάντοτε μπορώ να επιστρέψω για να δώ ανθρώπους που μου λείπουν είτε μπορούν να με επισκεφτούν αυτοί στο εξωτερικό.

Μόσχα

Άννα Δεν περιγράφεται πόσο δύσκολο ήτανε. Πιστεύω πως δεν θα σου πω κάτι που δεν έχεις ακούσει και από άλλους που έχουν φύγει.. Να αφήνεις το σπίτι σου, τους δικούς σου ανθρώπους, για να πας κάπου στην ουσία δεν ξέρεις κανένα, δε ξέρεις πώς θα σε αντιμετωπίσουν, όλα είναι ξένα άλλη κουλτούρα, νοοτροπία.... Είναι απερίγραπτη η δυσκολία. Όλα σου λείπουν. Όταν αποχωρίζεσαι ή φεύγεις από εκεί που ήσουν και μεγάλωσες τα εκτιμάς αλλιώς, όλα σου λείπουν. Γενικά το πρώτο διάστημα ήταν δύσκολο φαντάσου ΄οτι με είχε πιάσει κατάθλιψη. Είχα κατάθλιψη. Ήθελα να γυρίσω σπίτι μου. ΣΠΙΤΙ ΜΟΥ!  Συνέχεια αυτό έλεγα, ζούσα μόνο για τις διακοπές που θα γυρνούσα πίσω. Εκεί που πραγματικά ανήκω. Καλά λένε οι Άγγλοι, home is where the heart is, εμένα η καρδιά μου ήταν πάντα στην Αθήνα μου.

Λάμα  Μου ήταν λίγο δύσκολο από τη μία, ήξερα ότι όλα θα μου λείψουν άλλα από την άλλη, μου άρεσε και η πρόκληση. Πάω σε μία νέα χώρα, νέα άτομα, νέα ζωή. Είχα προτεραιότητα το μέλλον μου. Μόνο αυτό σκεφτόμουν. Στην Ελλάδα, δεν θα είχα επαγγελματικά τουλάχιστον μέλλον.

Ιωσήφ Είναι λίγο παράξενο να αφήνεις τους δικούς σου. Φίλους, οικογένεια... Αλλάζεις τα δεδομένα σου. Αλλά ο σκοπός που έφυγα ήταν ιερός. Τα έβαλα όλα στην άκρη τότε. Δεν είχα άλλη επιλογή. Έλεγα, θα δυσκολευτώ άλλα έτσι πρέπει. Θα τα καταφέρω σκεφτόμουν, πρέπει, για μία πιο αξιοπρεπή ζωή. Για τη ζωή μου.

• Πώς αντέδρασαν οι δικοί σου στην απόφαση σου;

Εύα Νομίζω ότι όσοι με γνωρίζανε καλά το περιμένανε. Υπήρξαν και κάποιοι πολύ κοντινοί μου που δεν τους άρεσε η ιδέα αλλά ο καθένας ορίζει τη ζωή του όπως ο ίδιος θεωρεί σωστό.

Άννα  Αχ, ο παππούλης μου και η γιαγιάκα μου η όμορφη στεναχωρήθηκαν πολύ. Δυστυχώς , ήταν και οι μόνοι που έμειναν πίσω. Στεναχωρήθηκαν πολύ, άλλα ήξεραν πώς ήταν η καλύτερη λύση... Μέχρι σήμερα βεβαία , πώς και πώς περιμένουν πότε θα γυρίσω πίσω. Ξέρουν όμως πώς για το καλό μου, δε μπορώ να μείνω στην Ελλάδα.

Λάμα Όταν έφυγα για το μεταπτυχιακό, που ήταν και ο αρχικός λόγος που έφυγα, το συμφωνήσαμε μαζί . Μέτα όμως όταν έπιασα δουλειά, τους το ανακοίνωσα απλά. Εντάξει, στην αρχή δεν τους άρεσε γιατί ήμουν μακρυά τους. Αλλά μετά, κατανόησαν πώς είναι η καλύτερη λύση. Καλύτερο για το μέλλον μου. Στην Ελλάδα, προς το παρών, δεν υπάρχουν ευκαιρίες, αρά ούτε και μέλλον.

Ιωσήφ Στην αρχή οι δικοί μου ούτε να το ακούσουν δεν ήθελαν. Μέτα όμως, βλέποντας ότι η κατάσταση στην Ελλάδα χειροτερεύει, το δεχόταν καλύτερα. 

• Τι δυσκολίες αντιμετώπισες στη ξένη χώρα;

Εύα Αρχικά είναι δύσκολο ακόμα και το να μιλάς συνέχεια μία ξένη γλώσσα που είναι κάτι το δεδομένο όταν ζεις έξω. Ωστόσο , αν σου αρέσει η χώρα γρήγορα συνηθίζεις. Γενικά δεν θα έλεγα ότι μέχρι στιγμής έχω αντιμετωπίσει κάποια μεγάλη δυσκολία στην Αγγλία μιας και είχα ήδη αντιμετωπίσει πολλές και μεγάλες δυσκολίες στην Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι "σχολείο" στις δυσκολίες και μετά από αυτό λίγα πράγματα σου φαίνονται δύσκολα έξω.

Άννα Η διαφορά νοοτροπίας, ο ρυθμός ζωής εδώ είναι εντελώς διαφορετικός. Εμείς στην Ελλάδα βλέπουμε τα πράγματα πιο χαλαρά. Εκεί όχι. Όλα τρέχουν εδώ. Αλλά έχω προσαρμοστεί πλέον. Θυμάμαι πάντως έναν καθηγητή μου στο πανεπιστήμιο που μου έλεγε, " Άννα, αγαπώ την Ελλάδα, ξέρεις γιατί; Γιατί  εσείς δουλεύεται για να ζείτε ενώ εμείς ζούμε για να δουλεύουμε". Άλλη μία τρομερή δυσκολία είναι ο καιρός. Δεν είχα συνηθίσει τόσο κρύο -30 βαθμούς Κελσίου... Δύσκολο. Εγώ αλλιώς έχω συνηθίσει. Τον ήλιο μου, το μπουφάν μου το ελαφρύ, εδώ σκοτεινιάζει και νωρίς. Αυτό που επίσης με δυσκόλεψε είναι το φαγητό. Όσο παράλογο και αν ακούγεται. Τι δε θα έδινα για μία τυρόπιτα ή μπουγάτσα τα πρωινά ή για κανά σουβλάκι το μεσημέρι...

Αγ.Πετρούπολη

Λάμα Στην αρχή η μοναξιά. Ύστερα, στην Ελλάδα τα είχα όλα έτοιμα, εδώ τα κάνω όλα μόνη μου. Όταν πήρα το πτυχίο μου, δυσκολεύτηκα να βρω δουλειά. Δεν με επέλεγαν γιατί στην Αγγλία είναι σημαντική η προϋπηρεσία. Η εμπειρία δηλαδή. Αποφάσισα να δουλέψω για λίγους μήνες σε μία εταιρία, χωρίς μισθό, για την εμπειρία και μόνο. Ε, αυτό με οδήγησε στη θέση που είμαι σήμερα.

Ιωσήφ Δεν μπορώ να πώ ότι αντιμετώπισα πολλές, είχα έτοιμο σπίτι, είχα τον κολλητό μου εδώ, έτοιμη δουλεία. Εντάξει με δυσκόλεψε λίγο το ότι μου έλειπε η οικογένεια μου, αλλά από την άλλη ο λόγος που έφυγα ήταν ιερός. Έφυγα για να αλλάξω τη ζωή μου και τα κατάφερα. Δε θα επέτρεπα σε κάθε κυβέρνηση και πολιτικό να μου τη χαλάσει εδώ τα κατάφερα από τη πρώτη μέρα. Προσαρμοστικά. Βέβαια, αν μπλέξεις με Ελληνικά αφεντικά, δυσκολεύεσαι. Σε εκμεταλλεύονται ακόμα και σε ξένες χώρες. Μακρυά λοιπόν. Καλύτερα  με ξένους που είναι και πίο τυπικοί.

• Πώς δέχονται οι ξένοι τους Έλληνες; Τι λένε;

Εύα Δεν μπορώ να μιλήσω για τους Έλληνες γενικά. Μπορώ να μιλήσω μόνο για μένα και για την προσωπική μου εμπειρία. Μέχρι τώρα δεν αντιμετώπισα ποτέ κανένα πρόβλημα. Απο κάποιους φίλους έχω ακούσει κάποια αρνητικά περιστατικά με σχόλια για τους Έλληνες και τους μετανάστες γενικότερα από τον τον Νότο. Εμένα δεν μου έχει τύχει κάτι. Γενικά είμαι πολύ ευχαριστημένη από τη ζωή εδώ και η Αγγλία μου έχει προσφέρει ευκαιρίες που η Ελλάδα δεν μου προσέφερε πότε.

Άννα  Τους Ρώσους δεν θα τους έλεγα  ρατσιστές, με τους Έλληνες τουλάχιστον. Φυσικά λόγω της κατάστασης στην Ελλάδα, μας θεωρούν λίγο τεμπέληδες. ότι το μόνο που κάνουμε είναι να πίνουμε καφέ σε πλατείες. Προσωπικά, προσπαθώ να αποδείξω το αντίθετο κάθε μέρα. Μεταξύ μας, βαθιά μέσα μου, με πειράζουν αυτά τα σχόλια. Είναι λάθος αυτή η γνώμη. Δεν είναι τεμπέληδες οι Έλληνες.

Στοκχόλμη

Λάμα Μεγάλο κύμα μεταναστών έχει έρθει από τις Βαλκανικές χώρες το τελευταίο καιρό, ειδικά από την Ελλάδα, ψάχνοντας για δουλειά. Δουλεύω στο τομέα προσλήψεων και βλέπω πώς πολλοί Έλληνες στέλνουν βιογραφικά τους αλλά για να είμαι ειλικρινής δύσκολα τους προσλαμβάνουν, και ο λόγος είναι κυρίως η γλώσσα.

Ιωσήφ Γενικά, για τους Έλληνες , λένε ότι ακούνε και στην τηλεόραση. Ότι δουλεύουμε λίγο και ότι γενικά είμαστε τεμπέλικος λαός. Βεβαία τώρα πια, αναρωτιούνται, το ψάχνουν λίγο παραπάνω. Πώς είναι δυνατόν για όλα να φταίνε οι "κακοί" Έλληνες

• Σου έχει τύχει ποτέ κάποιο ρατσιστικό περιστατικό;

Εύα Όπως είπα και στην προηγούμενη ερώτηση, απο Άγγλο όχι. Από άλλη χώρα του Ευρωπαϊκού Βορρά ναι, αλλά δεν το θεωρώ και κάτι το σημαντικό. Ρατσισμός υπάρχει γενικότερα παντού σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό.

Άννα   Οι Ρώσοι με τους ξένους.. Γενικά είναι απόμακρος και κρύος λαός ακόμη και μεταξύ τους. Μέχρι να σε γνωρίσουν καλύτερα. Όταν σε μάθουν και τους μάθεις είναι πολύ έξω καρδιά. Θα σε δεχτούν ευχάριστα. Σπίτι τους, στα τραπέζια τους, φιλόξενα.... Είναι φιλόξενοι τελικά. Δηλαδή, τώρα πια, έχω κάνει φιλίες, οι οποίες ήδη μετρούν αρκετά χρόνια. Έχω γνωρίσει φοβερούς ανθρώπους. Μου έχουν σταθεί και με έχουν βοηθήσει πολύ.

Λάμα   Σε εμένα δεν έχουν φερθεί ποτέ ρατσιστικά αλλά έχει τύχει δύο φορές να δω ρατσιστικά επεισόδια από Βρετανούς σε ξένους. Δυστυχώς, παντού θα βρεις αμόρφωτους ανθρώπους που φέρονται με τέτοιο τρόπο.

Ιωσήφ  Ρατσισμός γενικά υπάρχει. Προσωπικά δεν έχω δεχθεί. Εδώ είναι σαν μία μικρή Αμερική, υπάρχουν φυλές από όλο τον κόσμο.

• Πώς βλέπεις την Ελληνική επικαιρότητα; Τι πιστεύεις πώς πρέπει να γίνει για αλλάξουν τα πράγματα στην Ελλάδα;

Λονδίνο

Εύα   Στη χώρα πρέπει να αλλάξουμε εμείς. Πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας γι΄αυτό το χάλι. Ακόμα και αν δεν έχεις συμβάλλει στην διαφθορά, τις πελατειακές σχέσεις,, την ανάδειξη δύο και μόνο κομμάτων τα τελευταία 30 χρόνια στην εξουσία, τουλάχιστον τα ανέχτηκες και τώρα ανέχεσαι μία ακόμη χειρότερη κατάσταση. Ίσως η γενιά μου (18-3 ετών) να είναι η πιο αδικημένη. Ίσως πάλι να είναι και η πιο τυχερή μίας και τις δίνεται η δυνατότητα ή ίσως αναγκάζεται κάποιες φορές, να βγει έξω και να δεί έναν άλλον τρόπο ζωής και πολιτικής - κοινωνικής σκέψης. Πάντως αυτή η "ησυχία" είναι που με τρομάζει.

Άννα  Η Ελλάδα για εμένα θα είναι πάντα η ωραιότερη χώρα του κόσμου. Όμως με τη κατάσταση  στην παιδεία, ανεργία και γενικά την οικονομική κατάσταση, νομίζω οτι δε χρειάζεται κάποιο σχόλιο. Στεναχωριέμαι πραγματικά που αναγκάζομαι να ζω στο εξωτερικό, λόγω του μεγάλου ποσοστού ανεργίας. Στην Ελλάδα δύσκολα πλέον βρίσκεις δουλειά, και σίγουρα όχι στο αντικείμενο που σπούδασε. Μικροί μισθοί, μεγάλα έξοδα... Δε μπορεί κανείς να ζήσει μια καθώς πρέπει ζωή. Κρίμα.

Λάμα    Θέλω να είμαι αισιόδοξη. Πιστεύω πώς τα πράγματα θα φτιάξουν σιγά σιγά. Το μόνο που με στεναχωρεί είναι οτι δε βλέπω απο τους νέους  και γενικά απο τον κόσμο αντίδραση. Δεν αντιδρούν σε τίποτα. Δε ξεσηκώνονται με τίποτα. Έπαψαν να διεκδικούν δικαιώματα ή να αντιδρούν σε άδικα μέτρα, ειδικά η νεολαία. Δε ξέρω γιατί... Αλλά με τρομάζει αυτό.

Ιωσήφ Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα δε πιστεύω ότι θα αλλάξει. Δεν έχω πλέον καμία ελπίδα.Το μόνο που ίσως μπορεί να σώσει την Ελλάδα, είναι μία επανάσταση... Ναι, επανάσταση! Να ξεσηκωθεί ο κόσμος. Η δική μας η γενιά πάει χάθηκε. Ας  μη χαθεί και η επόμενη. Να έχουν ευκαιρίες. Να τα αλλάξουμε όλα! Να ξανα γεννήσουμε τη δημοκρατία στον τόπο! Γιατί δε ζούμε σε δημοκρατική χώρα, δεν έχουμε δημοκρατία.  Επανάσταση!!!

• Η Ελληνική πρεσβεία  βοηθάει τους νέους μετανάστες;

Εύα  Και πάλι δεν έχω απάντηση. Δεν έψαξα ποτέ βοήθεια εκεί. Βοηθάει το ότι ζώ σε Ευρωπαϊκή΄χώρα και είμαι Ευρωπαία πολίτης.

Άννα Δύσκολη ερώτηση γιατί μόνο μία φορά απευθύνθηκα στην Ελληνική πρεσβεία. Τους είχα πάει μια πρόσκληση για τη βραδιά που παίρναμε πτυχίο, για να μνας εκπροσωπήσουν και να σταθούν δίπλα στους Έλληνες φοιτητές. Δυστυχώς, δεν ήρθε κανείς. Θέλω να πιστεύω όμως, πώς αν τύχει κάτι σοβαρό θα σταθούν δίπλα μας.... Ελπίζω.

Λάμα Για να είμαι ειλικρινής, δεν έχει χρειαστεί να ζητήσω βοήθεια από τη πρεσβεία όποτε δε γνωρίζω αν βοηθούν.. Ελπίζω πώς ναι.

Ιωσήφ  Η ελληνική πρεσβεία ε;; Ε, πρέπει να είναι η μόνη υπηρεσία που δουλεύει έτσι εδώ. Βαριούνται που ζουν, σαν τις κλασσικές ελληνικές δημόσιες υπηρεσίες. Ελληνάρες. Ευτυχώς δε χρειάστηκα τίποτα σοβαρό. Αλλα δεν νομίζω να βοηθάνε... Ίσως μόνο να σε κατευθύνει για το που να απευθυνθείς, αλλά μέχρι εκεί.. και με το ζόρι.... 

Αθήνα

• Είσαι ευχαριστημένος/η εκεί;; Είναι όπως το φανταζόσουν;

Εύα  Δεν είχα φανταστεί κάτι το συγκεκριμένο. Ήθελα απλά να ζήσω έξω, σε κάποια πολυπολιτισμική χώρα-πόλη και αυτό το έχω. Το μέρος που ζώ είναι ήσυχο, καταπράσινο, έχει δύο πολύ καλά πανεπιστήμια, είναι φιλικό προς τους ξένους και μου έχει προσφέρει επαγγελματικές ευκαιρίες. Τι άλλο να ζητήσω; Δεν αποκλείω αργότερα να βρεθώ σε κάποια άλλη πόλη αλλά μάλλον θα είναι στον ίδιο "νομό" ή το πολύ στον δίπλα μιας και μου αρέσει η περιοχή.

Άννα  Κοίταξε για να πώ την αλήθεια μου, αν πώς πώς ναι, είναι αυτό που θέλω θα πω ψέμματα. Σαν την Ελλάδα δεν είναι πουθενά. Αλλά στη Μόσχα έχω περισσότερες προοπτικές. Έχει περισσότερα πλεονεκτήματα. Είναι όμορφη πόλη, έχει μουσεία. Έχω μάθει να βλέπω την αισιόδοξη πλευρά όλων των πραγμάτων, και εφόσον δεν μπορώ να αλλάξω αυτό, ας αλλάξω το τρόπο που το βλέπω.

Λάμα Μου λείπει η Ελλάδα, αλλά δόξα τω Θεώ, καλά είναι. Έχω μία καλή δουλειά και η αλήθεια είναι, όσο και αν δεν μου αρέσει, ότι η Αγγλία, μου έχει φερθεί καλύτερα από την πατρίδα μου...

Ιωσήφ  Σε γενικές γραμμές , είμαι ευχαριστημένος. Υγεία να έχουμε  και όλα τα άλλα θα έρθουν. Πληρώνουμε πολλούς φόρους εδώ στη Σουηδία, αλλά αμείβεσαι από το κράτος. Είναι μία πολύ όμορφη πόλη. Είναι όπως το φανταζόμουν πάνω κάτω. Άλλη ζωή.

• Σκέφτεσαι να ξανά γυρίσεις Ελλάδα;

Εύα Η αλήθεια είναι πώς όχι. Και νομίζω ότι και οι πιο πολλοί Έλληνες της γενιάς μου δεν θα επιστρέψουν. Είναι άνθρωποι μορφωμένοι που βρήκαν ή θα βρουν καλές δουλειές και θα χτίσουν πλήρως ενταγμένοι στην κοινωνία και τη ζωή τους αλλού. Οι προηγούμενες γενιές Ελλήνων μεταναστών ήταν κυρίως εργάτες. Ξέρω από συγγενείς μου πόσο δύσκολο ήταν να ζήσουν και να εργαστούν σε μία χώρα που δεν μιλούσαν καν τη γλώσσα. Τώρα δεν είναι έτσι και το brain draining που συμβαίνει στην Ελλάδα, θα κοστίσει ίσως πιο πολύ και από την ίδια την οικονομική κρίση. Δεν ξέρω γιατί ένας νέος θα επιστρέψει για να εργαστεί για 400 ευρώ και συχνά ανασφάλιστος. Άλλωστε πολλοί γι΄αυτό έφυγαν. Και πώς μπορεί να ξεκινήσει τη ζωή του κανείς υπό αυτές τις συνθήκες;

Άννα Φυσικά! Το θέλω. Θέλω να γυρίσω κάποια στιγμή... αλλά από την άλλη όπως είπε και ο Καζαντζάκης "Δεν ελπίζω τίποτα, δε φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος."

Λάμα  Ναι το σκέφτομαι. Θέλω μετά από μερικά χρόνια να γυρίσω στην Ελλάδα. Να ανοίξω κάποια δικιά μου επιχείρηση. Το όνειρο μου είναι να ζήσω σε κάποιο ελληνικό νησί.

Ιωσήφ Στην Ελλάδα θα γυρνούσα αν ήταν στο χέρι μου, για να ζήσω στα Χανιά. Και μόνο αν είχα μία εργασία που να πληρώνομαι κανονικά. Να ζήσω με αξιοπρέπεια. Οπότε ναι, αλλά μόνο στα Χανιά.