Ταξίδι στο Ιράν... μέσω μιας συνέντευξης!

                   Ένα μικρό ταξίδι στο μυστήριο Ιράν

Περσία. Ιράν. Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν.

Η 18η χώρα στον κόσμο με τη μεγαλύτερη εδαφική έκταση και τους 70 εκατομμύρια κατοίκους.


Ιστορικά, είναι  απο τις περιοχές του κόσμου όπου αναπτύχθηκαν οι πρώτοι σημαντικοί πολιτισμοί, με τους πρώτους οργανωμένους οικισμούς και τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες. Αχαιμενίδες, Πάρθοι, Σασσανίδες.

Κατά τη χρυσή εποχή του Ισλάμ, στο Ιράν άκμασαν επιστήμες, όπως η ιατρική, η φιλοσοφία, η αστρονομία, τα μαθηματικά καθώς και οι τέχνες και η λογοτεχνία. 

Σήμερα, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν είναι μια ισχυρή δύναμη στον παγκόσμιο χάρτη και ειδικά τη Μέση Ανατολή. Έχει ένα αυστηρό καθεστώς, μία ισχυρή πολιτική ηγεσία, και πολύ δυνατή οικονομία.

Ωστόσο, είναι μία χώρα με μοναδική ομορφιά, που κανείς μαγεύεται ακόμα και μέσω των εικόνων του. Πρόσφατα μάλιστα ψηφίστηκε ως ΤΟΠ τουριστικός  προορισμός για το 2014, σύμφωνα με τους "Financial Times".

Σας παρουσιάζουμε λοιπόν, τη συνέντευξη που έδωσε στο e-lifenews, ο Νικόλας Παπαδημητρίου.

Ο Νικόλας, έχει μεικτή καταγωγή είναι μισός Ἐλληνας και μισός Ιρανός. Μας μιλά για  το Ιράν μέσα από τα μάτια του και την εμπειρία του. Εξηγεί πώς είναι όταν έχεις δύο καταγωγές, απο δύο τόσο ιστορικούς πολιτισμούς, μας μιλά για το Ιράν, και για τη κρίση στη Τουρκία και τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας.

• Πώς είναι να συνδυάζεις δύο καταγωγές με την αρχαιότερη ιστορία και τον πλουσιότερο πολιτισμό;

          Νομίζω πώς ταιριάζει γάντι η παροιμία "Μεγάλα καράβια, μεγάλες φουρτούνες". Είναι πολύ δύσκολο. Ναι μεν είσαι πλούσιος από εμπειρίες και ερεθίσματα, μάλιστα στη περίπτωση μου απο πολύ διαφορετικές κοινωνίες και πολιτισμούς αλλά πρέπει τάχιστα και σε καθημερινή βάση να ανταποκρίνεσαι. Δηλαδή να διαθέτεις τον χρόνο και την ενέργεια να ανταποκριθείς σε δύο ταυτότητες, δύο γλώσσες, να παρακολουθείς συνεχώς τα δρώμενα σε δύο χώρες. Εκτός απο την οικονομική κρίση που μαστίζει την Ελλάδα, καλούμαι να συμμετέχω ως άγρυπνος φρουρός και στις εξελίξεις στο Ιράν. Όλο αυτό μπορεί να εξελιχθεί και σε πάθος. Ας πούμε για ένα διάστημα με απασχολούσε ακόμα και ο συγκοινωνιακός χάρτης της Τεχεράνης για να καταλάβω αν ο κόσμος ταλαιπωρείται στις μετακινήσεις του. Είχαν γίνει πολλές μονοδρομήσεις που ανάγκαζαν τους οδηγούς να κάνουν κύκλους για να φτάσουν στον πολυπόθητο προορισμό. Αν αναλογιστείς ότι μιλάμε για μία πρωτεύουσα 13 εκατομμυρίων κατοίκων, κάτι τέτοιο καταλήγει σε χάος. Τι θα γινόταν στην περίπτωση που μονοδρομούσαν τη Μεσογείων;

Επομένως η διττή ταυτότητα δεν συνεπάγεται αναγκαστικά, ότι μιλάω και μία επιπρόσθετη γλώσσα σε βαθμό απλής συνεννόησης και τελειώνω την υποχρέωση μου αυτή. Αν θέλεις να σεβαστείς τις ρίζες σου και τις χώρες από όπου προέρχεσαι, μεριμνάς και για το παραμικρό. Από την μονοδρόμηση και το πρωτάθλημα ποδοσφαίρου μέχρι τις πληθωριστικές αυξομειώσεις και τις πολιτικές εξελίξεις.

• Τα παιδιά που έχουν μεικτές καταγωγές συνήθως διαφέρουν από τα υπόλοιπα, απο τη παιδική  κιόλας ηλικία. Απο νηπιακή ηλικία, μιλούν δύο μητρικές γλώσσες, έχουν ταξιδέψει από πολύ νωρίς σε δύο διαφορετικές χώρες, συνάντησαν εν ολίγοις απο πολύ νωρίς δύο διαφορετικούς πολιτισμούς. Εσύ την ένιωθες αυτη τη διαφορά στη παιδική σου ηλικία; Και αν ναι, την νιώθεις μέχρι  σήμερα; Νιώθεις στις σχέσεις σου είτε φιλικές, ερωτικές, επαγγελματικές τη διαφορά νοοτροπίας;

         Όσοι έχουμε μεικτή καταγωγή και καλλιεργούμε και τις δύο ταυτότητες και βρισκόμαστε σε ένα συνεχές κυνήγι να επωφεληθούμε από τους δύο διαφορετικούς κόσμους, αναπόδραστα αποκτάμε κάτι εκπληκτικό. Ενσυναίσθηση και αυξημένη συναισθηματική νοημοσύνη. Μπορούμε πιο εύκολα να θέσουμε εαυτούς στην θέση κάποιου άλλου, να κατανοήσουμε τον πόνο, τις έγνοιες, την χαρά και τις αντιδράσεις του συνανθρώπου. Διότι ο κόσμος μας δεν είναι μονοδιάστατος αλλά άφθονος από πλουραλισμό. Εμείς γιορτάζουμε δύο διαφορετικές Πρωτοχρονιές, τηρούμε διαφορετικά ήθη και έθιμα υποκύπτουμε στην γοητεία διαφορετικών πολιτισμών. Εν ολίγοις ανιχνεύουμε δύο κόσμους και στην πορεία διακρίνουμε σημεία απόκλισης και σύγκλισης. Φερ΄εiπείν τόσο στο ελληνορθόδοξο Πάσχα όσο και στην ιρανική Πρωτοχρονιά Νο Ρουζ,  το βάψιμο των αυγών είναι ένα έθιμο που συνυπάρχει και στις δύο εορτές. Ή στην αρχαία Περσία υπήρχε αντίστοιχη Θεότητα του νερού με τον Ποσειδώνα, η Αναχίτα.

Ακριβώς επειδή κολυμπάμε σε μια λίμνη στην οποία καταλήγουν δύο διαφορετικά ποτάμια, χειριζόμαστε τη ζωή με περισσότερη ανεκτικότητα και συνδιαλλαγή.

• Έχεις ταξιδέψει φαντάζομαι στο Ιράν. Σε κάποιον που θα επισκεφθεί για πρώτη φορά το Ιράν, σε ποια μέρη πρέπει οπωσδήποτε να πάει; Τι φαγητά να δοκιμάσει; Εκτός απο τη Τεχεράνη ποια άλλη πόλη συνιστάται για τουρισμό; Υπάρχει κάτι που πρέπει να προσέξει; Ας πούμε αν είναι γυναίκα, πρέπει να φορέσει και εκείνη χετζάμπ/μαντήλα;

         Το Ιράν είναι ένα απέραντο μουσείο. Εκτός της Τεχεράνης με τα τρία εκπληκτικά ανάκτορα της και τα πολύτιμα μουσεία της, αξίζει το ιστορικό Κασάν, το Ισφαχάν, το Σιράζ, το Γιάζντ και ο αρχαιολογικός χώρος της Περσέπολης. Όσοι διαθέτουν περισσότερο χρόνο μπορούν να επισκεφτούν και το τουριστικό νησί του Κις στον Περσικό Κόλπο με τα καταγάλανα νερά του, ακριβώς απέναντι απο το Ντουμπάι. Στο Ιράν, τόσο οι ντόπιες όσο και οι ξένες επισκέπτριες πρέπει να τηρούν τον ενδυματολογικό κώδικα του χετζάμπ. Ένα παντελόνι και ενα manteau μέχρι τα γόνατα με ένα μαντήλι στο κεφάλι είναι αρκετά. Μπορούν να προμηθευτούν manteau από την ιρανική αγορά σε λεπτά και δροσερά υφάσματα που δεν επιτρέπουν να σκάσεις απο τη ζέστη τους θερινούς μήνες. Ως προς τα φαγητά, αξίζουν όλες οι ποικιλίες των κεμπάμπ, το "Λουμπια Πολο" που είναι ρύζι με σαφράν, αμπελοφάσουλα και κομμάτια μοσχαριού και ο μπακλαβάς του Γιαζντ με φιστίκι και ροδόνερο.

• Πώς είναι σήμερα η πολιτική κατάσταση στο Ιράν; Τι καθεστώς επικρατεί; Τα ΜΜΕ παρουσιάζουν ένα αυστηρό ισλαμικό καθεστώς με αυστηρούς νόμους, ισχύει αυτο;

          Δεδομένου της κατάστασης που επικρατεί στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική μετά την Αραβική Άνοιξη και τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία, το Ιράν είναι μια από τις ελάχιστες οάσεις σταθερότητας. Ίσως περισσότερη σταθερότητα και από την γειτονική Τουρκία που κλονίζεται από σκάνδαλα διαφθοράς και τα σχετικά πρόσφατα επεισόδια στο Γκεζί Παρκ.

Επίσης στο Ιράν υπάρχουν έντονες αντιθέσεις. Το καθεστώς φαίνεται πολύ προοδευτικό σε θέματα που δεν θα τολμούσαμε να σκεφτούμε όπως στην ευρεία διαφήμιση προφυλακτικών και την εξ ολοκλήρου κρατική συνδρομή σε εγχειρίσεις αλλαγής φύλου αλλα πιο σκληροπυρηνικό σε θέματα ελευθερίας λόγου και λογοδοσίας των εξουσιών. Ωστόσο πολύ ενθαρρυντικά βήματα έχουν συντελεσθεί το τελευταίο διάστημα με την εκλογή του μεταρρυθμιστή Χασάν Ροχανί που αποφυλάκισε πολιτικούς κρατούμενους.

• Μεταξύ των δύο λαών παρατηρείς σημαντικές διαφορές; Αν ναι ποιες είναι; Τι ομοιότητες έχουν;

          Μία βασική διαφορά είναι η θρησκεία. Επίσης εμείς οι Έλληνες είμαστε πιο φιλελεύθεροι σε σύγκριση με τους Ιρανούς. Οι Ιρανοί είναι πιο συντηρητικοί ακόμα και σε απλά θέματα όπως το σέξ μεταξύ των δύο φύλων, η απαίτηση των γονιών η μελλοντική νύφη να μην έχει συνάψει προγαμιαίες σχέσεις, η θέση της γυναίκας και η αξία του διαλόγου ως μέσο επίλυσης των διαφορών. Συγχρόνως οι Έλληνες είμαστε πιο συναδελφωμένοι με την ιστορία μας ενώ οι Ιρανοί βιώνουν μια έντονη συγκρουσιακή σχέση μεταξύ της προισλαμικής και μεταισλαμικής ιστορίας τους. Ομοιότητες εντοπίζω ως προς την αξία του θεσμού της οικογένειας και των παραδόσεων. Η οικογενειακή συνοχή είναι πυλώνας της ιρανικής κοινωνίας τόσο για τους ανέργους νέους αλλά και σε οικονομικό επίπεδο με την πλειοψηφία των επιχειρήσεων να διατηρούν οικογενειακό χαρακτήρα. Αναπόφευκτα, οι Ιρανοί όπως και οι Έλληνες διατηρούν τις παραδόσεις τους με την ίδια ζέση.

• Γνωρίζω πώς έχεις φοιτήσει στην Ελλάδα στη σχολή Τουρκικών και Ασιατικών σπουδών, ως ειδικός λοιπόν πώς βλέπεις την υπάρχουσα πολιτική κρίση στη Τουρκία; Τι θέση έχει το Ιράν; Επίσης, στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, για ποιο λόγο  πιστεύεις ότι υποστηρίζει το Ιράν τον Μπασάρ Αλ-Άσαντ;

          Η παρούσα πολιτική κρίση στην Τουρκία είναι ένα μακροχρόνιο φαινόμενο, ανταγωνισμού εξουσίας μεταξύ των ισλαμικών μοναστικών ταγμάτων και της εκάστοτε πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας. Διαμάχη που προυπάρχει ήδη απο την πρώιμη οθωμανική περίοδο. Τα ισλαμικά τάγματα που ονομάζονται ταρικάτ συναποτελούν τον ισλαμικό  μυστικισμό που ειναι γνωστός ώς τασαβούφ. Στην σύγχρονη πολιτική κρίση, το νεονουρικό τάγμα του γνωστού ιεροκήρυκα Φετχουλλάχ Γκιολέν ήρθε σε άμεση ρήξη με την εκάστοτε πολτική εξουσία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ως αφορμή παρουσιάζεται η απαγόρευση λειτουργίας των φροντιστηρίων που ο όμιλος Γκιουλέν διαθέτει εκατοντάδες στην Τουρκία, αλλά η βαθύτερη αιτία είναι η επιδείνωση  των σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ και κατ'επέκταση με τις ΗΠΑ. Ο Γκιουλέν που ζει αυτοεξόριστος στην Πενσυλβάνια απο το 1999, καλείται να βελτιώσει τις ήδη τεταμένες σχέσεις Τουρκίας-ΗΠΑ. Η διαφωνία του με τον Ερντογάν ήδη ξέσπασε για πρώτη φορά με το γεγονός της νηοπομπής του Μαβί Μαρμαρά, στο οποίο ο Γκιουλέν είχε αντιδράσει σθεναρά.

Το Ιράν υποστηρίζει τον Μπασάρ Αλ Ασάντ διότι αποτελεί παραδοσιακό σύμμαχό του απο τα πρώτα χρόνια της Ισλαμικής Επανάστασης. Στον οχταετή πόλεμο του Ιράν με το Ιράκ (1980-1988), η Συρία και η Λιβύη ήταν τα μοναδικά αραβικά κράτη που τάχθηκαν υπέρ του Ιράν. Επίσης η Συρία αποτελεί προπύργιο της δράσης του Ιράν εναντίον του Ισραήλ. Αποτελεί κατα κάποιον τρόπο το ενδιάμεσο buffer state ανάμεσα στις ανταγωνιστικές δυνάμεις του Ισραήλ και του Ιράν. Στην περίπτωση που καταρρεύσει το καθεστώς του Άσαντ η ισορροπία δυνάμεων στην Μέση Ανατολή θα ανατραπεί ενώ το Ισραήλ και η Τεχεράνη είναι ήδη εξοικειωμένες  με το υπάρχον καθεστώς διαμάχης.

• Πώς φαντάζεσαι το μέλλον του Ιράν;

        Είμαι αισιόδοξος γιατί οι μουλάδες είναι φανερά πραγματιστές και γνωρίζουν την άμεση ανάγκη μεταρρυθμίσεων και εκσυγχρονισμού της οικονομίας και των κοινωνικών δομών. Μετά απο 35 χρόνια η ίδια η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν έχει ωριμάσει σε βαθμό που και τα πιο έμπειρα στελέχη της να επιζητούν τις αλλαγές που θα τερματίσουν την διεθνή απομόνωση του Ιράν  και θα το καταστήσουν εξωστρεφές. Προβλέπω ένα σκηνικό ανάλογο της Κίνας που το καθεστώς θα παραμείνει ακλόνητο αλλά θα βάλει νερό στο κρασί του για να επανενταχθεί στην διεθνή σκηνή δυναμικά. Το Ιράν έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σύγκριση με άλλες χώρες της περιφέρειας του. Το 70% του πληθυσμού είναι νέοι κάτω των 30 ετών και στην πλειοψηφία έχουν λάβει ανώτερη πανεπιστημιακή μόρφωση. Είναι εξοικειωμένοι με το διαδίκτυο και τις σύγχρονες τεχνολογίες αλλα η απουσία επενδύσεων τους καθιστά άνεργους σε μεγάλο ποσοστό. Επομένως το Ιράν έχει να προσφέρει ένα αξιόλογο εργατικό δυναμικό, μια πολιτική σταθερότητα και πολύ σημαντικά αποθέματα υδρογονανθράκων. Αρκεί να αξιοποιήσει την υπεροχή του, κάτι που διαφαίνεται μέχρι στιγμής με την ισορροπημένη βελτίωση του ζητήματος των πυρηνικών και την σταδιακή άρση των κυρώσεων που του έχουν επιβληθεί.


***Ευχαριστούμε πολύ τον Νικόλα Παπαδημητρίου για το χρόνο που διέθεσε για τη συνέντευξη.***

Ελένη Γκρήγκοβιτς